Kekemelik Forum

Bazal gangliondaki dopamin düzensizliğinin kekemeliğe olan etkisini daha önceki yazılarımızda tartışmıştık. Bu yazımızda ise konuşma üretimi için oluşturulan bir model aracılığı ile bu düzensizliklerin kekemeliğe olan etkisini detaylı olarak tartışacağız.

Şekil 1 medial premotor sistemin şematik bir sembolüdür ve bileşenleri konuşma üretiminden sorumludur. Medial premotor korteks bazal ganglion’a sinyaller gönderir. Bu sinyaller nöronal yollar üzerinden geçer ve nörotransmitterler tarafından ulaştırılır.

Daha sonra ise bazal ganglion suplementer motor alan(SMA)’a sinyaller gönderir. SMA serebral kortekste bulunan içsel kontrol süreçleri (hareketlerin sıralanması) ile ilgili olan bir alandır. Heceleri sıralayarak kelimeleri oluşturma bu süreçlere örnek verilebilir.

Bazal ganglion motor hareketlerin başlaması ve düzenlenmesinde rol alır. Özellikle bazal ganglion konuşma üretimini etkileyen bir zamanlama mekanizmasını içerir. Konuşma zamanlamayı içeren bir motor sıralama işlemidir ve her hecenin oluşturulması için bir sinyale ihtiyaç vardır. Bazal ganglion’dan SMA’ya gönderilen sinyal, sözcük dizimindeki diğer heceyi başlatması için SMA’ya ipucu verir. Kekemelik bu zamanlamanın bozulması sonucunda; kelimeler oluşturulurken hece sıralamasının kesintiye uğraması olarak ortaya çıkmaktadır. Sinyal zayıfsa diğer segment oluşturulamaz ve böylelikle önceki segmentin tekrarları, duraksamaları ve uzatmaları ortaya çıkar.

Dopamin nörotransmitteri, bazal ganglionun zamanlayıcı olarak görev yapan temel mediyatörüdür. “Normal” seviyelerde olan dopaminin meydana getirdiği zamanlama süreci şekil 2’de gösterilmiştir. Bazal ganglion’dan kaynaklanan zayıf sinyal iki şekilde meydana gelir. Birincisi şekil 3’te görüldüğü üzere basal gangliondaki yetersiz dopaminerjik aktivitenin , SMA’ya güçsüz sinyal göndermesidir

[Resim: Neuronalsignals+22.JPG]

İkincisi ise basal gangliondaki aşırı dopamin seviyesi nedeniyle meydana gelen gürültü, sinyallerin çoğunun bastırılmasına sebep olur ve böylelikle SMA’ya güçsüz sinyaller ulaştırılır. Bu durum şekil 4’te gösterilmiştir. Sinyalin işe yarar kısmı gürültünün üzerine çıkan kısmıdır ve titreşimi azaltılmış olur. Dopaminerjik aktiviteyi ve gürültü seviyesini azaltan tedavi yöntemleri bu gruptaki kekemeler için uygun olabilir.

Serebral korteks ve bazal ganglion’u birbirine bağlayan medial premotor sistem nigrostriatal yolağı içerir. Bu yolağın mesolimbik yolakla (duyguları kontrol eden) yakından bağlantısı vardır ve bu bağlantı nedeniyle belirli bağlamlar nedeniyle ortaya çıkan duygusal durumlar, konuşma gibi motor aktiviteleri etkileyebilir.

Uzm.Dkt.Ezgi Ayaz

koray